Jubileuszowe obchody

Z końcem maja, dokładnie 22, Szkoła Podstawowa nr 1 w Rzeszowie uroczyście obchodziła niezwykły jubileusz 230-lecia funkcjonowania. Z tej okazji staraniem kierownictwa szkoły przygotowane zostało wydawnictwo książkowe, zawierające wspomnienia znanych absolwentów, poprzedzone rysem historycznym placówki oraz reprodukcjami historycznych dokumentów i fotografii. Pozycja interesująca nie tylko ze względu na zawarte w niej autentyczne przeżycia wychowanków, ale także stworzony specyficzny wizerunek szkoły, nakreślony przez emocjonalny doń stosunek dorosłych już ludzi. Każdy widzi ją nieco inaczej. Wszyscy bohaterowie oraz jubileuszowi goście zostali tą książką obdarowani.

Jubileuszowe obchody poprzedziła msza w bazylice oo. bernardynów oraz złożenie kwiatów pod pomnikiem patrona szkoły, Adama Mickiewicza. Zasadnicza część odbyła się w obecności pocztu sztandarowedo wprowadzanego przy dźwiękach szkolnego hymnu w sali widowiskowej Wojewodzkiego Domu Kultury. Nie tylko powitalne honory gospodyni domu spełniała z wdziękiem dyrektor Teresa Kunecka. Na uroczystość przybyli między innymi: Bogdan Ulijasz – wiceminister sportu i turystyki, Jacek Wojtas – kurator oświaty, Andrzej Dec – przewodniczący rady miasta, Henryk Wolicki – pełnomocnik prezydenta miasta, Zbigniew Bury – dyrektor wydziału edukacji UM, Bogdan Kaczmar – dyrektor muzeum okręgowego.

Zebranym zaprezentowano multimedialną historię szkoły oraz popisy artystyczne uczniów. Wystąpił zespół „Jedyneczka” z  pokazem tańca nowoczesnego, zespół teatralny ze spektaklem „Pchły Szachrajki” oraz gimnastyczki z pokazem akrobatyki sportowej. Na zakończenie można było zwiedzić szkołę.

Liczni goście w okolicznościowych wystąpieniach nie szczędzili kierownictwu szkoły i nauczycielom słów uznania i wdzięczności za to, co dla społeczności miasta i jego młodzieży dokonali i dokonują. Każdy kończył konstruktywnymi życzeniami i przynosił jakieś suweniry. Dla przykładu minister puchar i piłki, łucznicy puchar i gorące serca, pełnomocnik prezydenta puchar i nagrody, kurator przesłanie i nagrodę, a dyrektor muzeum nawet replikę historycznego kafla.

Sypnęło też nagrodami. Nagrodę kuratora otrzymała Małgorzata Wilczek, prezydenta miasta – dyrektor Teresa Kunecka, Ewa Kubiś i Małgorzata Drozd, zaś nagrodą dyrektora szkoły uhonorowani zostali: Monika Jaracz, Jadwiga Furman, Janina Kubaszek, Beata Nisztuk, Henryk Śledziona i Jan Bajda.

Do gratulacji i najlepszych życzeń obfitości sukcesów i osobistej pomyślności dla wszystkich pracowników i szkolnej dziatwy Dostojnej Jubilatki dołącza się zespół redakcyjny „Echa Rzeszowa”.

Roman Małek

W 4-klasowej szkole pospolitej i 3-klasowej wydziałowej uczyło się 716 chłopców (w tym 258 Żydów). W roku 1918, 14 listopada „kierownik szkoły odczytał rotę przysięgi, którą całe grono nauczycielskie w skupieniu i z powagą powtarzało, a następnie złożyło podpisy na odnośnym akcie.”

W związku z odzyskaniem przez Polskę niepodległości zniesiono naukę języka niemieckiego, zwiększono ilość godzin języka polskiego, historii i geografii Polski. Budynek szkolny zajęto ponownie na szpital w czasie wojny polsko-radzieckiej. Nauka rozpoczęła się 15 października 1920 roku. W pierwszych latach II Rzeczpospolitej działalność szkoły opierała się na organizacji austriackiej. Proces ujednolicania systemu oświatowego w odradzającym się państwie postępował powoli. Wyraźnym aktem ujednolicającym szkolnictwo w kraju było przyjęcie w 1921 roku jednolitej nazwy „szkoła powszechna”. W przypadku naszej szkoły dokonano wówczas jedynie formalnej zmiany nazwy klas I-III szkoły wydziałowej na klasy 5-7 szkoły powszechnej. W roku szkolnym 1921/22 zaczęto wprowadzać nowe programy nauczaniaPo zajęciu Rzeszowa 4 sierpnia przez wojska niemieckie, uczniowie „Jedynki” nadal uczyli się w budynkach innych szkół: szkoły im. Kościuszki, później im. Jachowicza przy ul. Szopena, szkoły im. Scholastyki. Budynek przy ul. Bernardyńskiej został zajęty przez Państwowy Urząd Repatriacyjny. Dodatkowo organizację pracy bardzo utrudniały ciągłe zmiany w programach nauczania. Uczono religii, języka polskiego, języka niemieckiego, historii, geografii, arytmetyki z geometrią, przyrody, rysunków, śpiewu.

W roku szkolnym 1938/1939 w szkole uczyło się 591 uczniów, z którymi pracowało 12 nauczycieli. Kolejny rok szkolny to początek II wojny światowej. 8 września 1939 roku ulicą Bernardyńską przechodziły wycofujące się na wschód odziały wojskowe. Były one celem bombardowania. Niemiecki samolot zrzucił 5 bomb. Cztery z nich spadły na ulicę Bernardyńską i Sokoła, piąta trafiła w budynek szkoły, niszcząc częściowo górne kondygnacje. Nauka została przerwana. Za zezwoleniem okupacyjnych władz niemieckich została wznowiona 20 lutego 1940 roku. Jak podaje kronika szkolna: „nauka kilku szkół odbywała się w jednym małym budynku szkoły Konopnickiej w warunkach bardzo ciężkich, (…) terror, łapanki, (…) brak opału, podręczników. Nauka nie odbywała się codzienne, obejmowała niewiele przedmiotów. (…) Frekwencja jest bardzo słaba z obawy wywozu dzieci ze szkoły do robót w Niemczech.”

Władze niemieckie dokonały również zmian personalnych, przenosząc nauczycieli z miast na wieś i odwrotnie. Na stanowisko kierownika naszej szkoły mianowany został - Jan Wątróbski (kierownik szkoły z Lutczy). Po nim obowiązki kierownika SP 1 przejął Rudolf Auriga (ówczesny kierownik szkoły im. Sienkiewicza. W drugiej połowie września 1943 roku otrzymał polecenie stawienia się na drugi dzień w Gestapo z katalogami klasowymi. 3 listopada 1943 roku został wywieziony do Złotnik i tam rozstrzelany). Następnym kierownikiem został najstarszy z nauczycieli szkoły - Józef Wojdanowski. Po zakończeniu działań wojennych nastąpiły zmiany składzie personalnym grona nauczycielskiego.

Punktem zwrotnym stał się dzień 11 marca 1950 roku, kiedy to szkoła przeniosła się do części własnego budynku. Reszta nadal była zajmowana przez Urząd Repatriacyjny. Po zwolnieniu do tej części weszła Szkoła Podstawowa nr 8 (straciła swój budynek przy ul. Szopena na rzecz Żeńskiego Liceum Ogólnokształcącego). Szkoła była nadal szkołą męską. W latach 50. ruch kadr w szkole był ogromny. Nauczycieli przerzucano ze szkoły do szkoły pod byle pretekstem. Praca wychowawcza była bardzo ciężka. W 1955 roku nauczycielka szkoły Katarzyna Wiśniowska zdobyła w Helsinkach tytuł mistrzyni świata w łucznictwie.

Opieka nad dziećmi w szkole była utrudniona, głównie ze względu na złe warunki lokalowe. Brak sali gimnastycznej utrudniał prowadzenie zajęć wychowania fizycznego. W lecie lekcje odbywały się na podwórzu szkoły. Zagęszczenie uczniów było jednak bardzo duże. Z podwórka szkoły korzystali, bowiem równocześnie uczniowie i uczennice czterech sąsiadujących ze sobą szkół. W czasie ferii letnich 1958 dokonano kapitalnego remontu szkoły. Ważnym wydarzeniem organizacyjnym było wprowadzenie w roku szkolnym1959-1960 koedukacji, począwszy od klasy pierwszej. Do klas starszych zapisano wówczas zaledwie kilka uczennic.

W czasie ferii 1964 roku przeprowadzony został kolejny remont kapitalny szkoły. Zostało wówczas przebite przejście między działającymi w jednym budynku szkołami nr 1 i nr 8. Było to przygotowanie do scalenia szkół w roku szkolnym 1964/66. Po połączeniu w szkole uczyło się 787 uczniów w 22 oddziałach. Od 1966 roku w związku z reformą szkolnictwa po raz pierwszy w dziejach szkoła miała osiem klas.

W roku szkolnym 1972/73 odbył się kolejny remont kapitalny budynku szkoły. Jego celem było połączenie dwóch budynków przy ul. Bernardyńskiej i przystosowanie ich do potrzeb szkoły. W tym czasie zajęcia dydaktyczne odbywały się na dwie zmiany - w budynku przy ul. Bernardyńskiej i w budynku SP 2. Od grudnia 1973 roku do 10 stycznia 1974 zajęcia prowadzone były wyłącznie w budynku SP 2. Od stycznia 1974 klasy 2 i 3 uczęszczały na zajęcia do SP 15. Skrzydło budynku przy ul. Bernardyńskiej zostało oddane do użytku 15 maja 1974 roku.

12 grudnia 1975 roku została odsłonięta tablica pamiątkowa poświęcona patronowi szkoły Adamowi Mickiewiczowi. Od 1975 roku szkoła ma własny hymn - słowa napisała C. Zabierowska, muzykę St. Cebulak - nauczyciele tutejszej szkoły. Sztandar szkoły został ufundowany przez ówczesny zakład opiekuńczy - Okręgowe Przedsiębiorstwo Przemysłu Zbożowo-Młynarskiego. Uroczystość wręczenia sztandaru odbyła się 27 maja 1980 roku, w budynku Technikum Budowlanego przy ulicy Towarnickiego. 3 maja 1984 roku szkoła uroczyście obchodziła 200 rocznicę swego powstania.

Od 1995 roku przy szkole działa Stowarzyszenie Przyjaciół Szkoły, którego członkami są byli uczniowie i nauczyciele placówki. Wśród założycieli Stowarzyszenia są: Andrzej Doliński, Andrzej Kraus, Józef Ślączka, Anatol Kokoszka, Irena Magierka, ks. Walenty Bal.

Roman Małek