KASATA ZAKONÓW
Na skutek rozbiorów Polska utraciła niepodległość. Rzeszów znalazł się w zaborze Austryjackim. W 1782 r. wprowadzono w Austrii dekret o kasacie zgromadzeń zakonnych, które nie prowadziły szkół ani nie sprawowały opieki nad chorymi – był to jeden z wielu dekretów wydanych w ramach tzw. reform józefińskich w latach 1780-1790 przez cesarza Józefa II. Pierwsze kasaty odbyły się już w 1769 r. Do 1786 r. zlikwidowano w ten sposób 738 domów zakonnych (z 2163 poprzednio istniejących), w których przebywało ok. 38 tys. zakonników i zakonnic. Zakonnicy ci i zakonnice przenosili się do innych, czynnych klasztorów i domów zakonnych.
Skonfiskowane budowle przeznaczano na inne cele. W byłych klasztorach tworzono m. in. szkoły oraz państwowe seminaria dla duchownych katolickich. Kościoły w większości przypadków przekazywano na rozbudowę sieci parafii (Józef II uważał, że parafie powinny być równomiernie rozmieszczone w terenie i wierni nie powinni mieć do swojego kościoła więcej niż godzinę drogi). W latach 1782-1783 utworzono w ten sposób ok. 800 nowych parafii. Dawne dobra biskupie podległy sekularyzacji. Dochody z dawnych majątków klasztornych i wsi biskupich przeznaczono na tzw. fundusz religijny, który miał być podstawą do rządowych pensji wypłacanych duchowieństwu.
Obok powyższych motywów polityki kościelnej państwa były jeszcze inne, podyktowane względami fiskalnymi.
W poszukiwania dochodów dla skarbu państwa wszelkimi sposobami i rozwiniętego systemu fiskalnego,konfiskowane dobra kościelne stawały się wartościowym źródłem dochodów dla ubożejącego z końcem XVIII wieku skarbu państwa. Przejęcie dóbr kościelnych przez Fundusz Religijny okazało się ważnym wydarzeniem. Konfiskata podcinała bazę majątkową instytucji kościelnych, stanowiącychn o materialnej niezależności Kościoła wobec władzy świeckiej; przezdysponowanie sprawami uposażenia materialnego duchowieństwa dawała możliwość dowolnego nim manipulowania.
W Rzeszowie kasacji podano 3 zakony: -Wielce zasłużony Zakon Pijarów.(przy ul. 3 maja) .Kościół i klasztor który został wybudowany w roku 1645 przez Zofie Pudencjanne Ostrogską. Pierwotnie miały zamieszkać w klasztorze Siostry Klaryski. Król Władysław IV osadził jednak O.O. Pijarów. Od 1658 rozpoczęto naukę w nowej szkole. I tak przez stulecia złączyły się ze sobą kościół i szkoła.
O. O. Pijarzy równie dobrze jak w kolegium, stawali chwalebnie i bezpośrednio w potrzebie Ojczyzny za co uroczyście i osobiście dziękuje król Jan III Sobieski po wiktorii wiedeńskiej w pijarskim rzeszowskim kościele. Budowlę kościoła projektuje słynny Tylman z Gameren, sztukaterie wnętrz -Falconi. W roku 1776 nastąpiła kasata zakonu przez władze zaborcze. Majątek O.O. Pijarów przepisano na skarb państwa.
-Zakon Reformatów po którym pozostał Kościół garnizonowy pw. Matki Boskiej Królowej Polski ul. Reformacka. Pierwotnie był to kościół klasztorny Reformatów. Klasztor powstał z fundacji mieszczanina i wójta rzeszowskiego Aleksandra Passakowskiego, natomiast kościół został zbudowany po 1715 r. pod kierunkiem arch. Jana Chrzciciela Belottiego i konsekrowany w 1722 r.
Po kasacie zakonu w 1787 r. z nakazu władz austryjackich został zamieniony na magazyn wojskowy. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości zdewastowaną budowlę przeznaczono na kościół garnizonowy. Jako bardzo ważny zabytek świątynia została otoczona troskliwą opieką. W latach 1920 - 1922 budynek poddano restauracji, a remont wnętrza ostatecznie przypieczętował jego sakralne przeznaczenie. Renowację przeprowadzono w latach 1925 – 28. Ogród klasztorny przeznaczono na park miejski.
Trzeci to-Zakon Bernardynów. W święto Zwiastowania Roku Pańskiego 1629 r. rzeszowski proboszcz i kanonik wiślicki ks. Bartłomiej Robakowski dokonał uroczystego wprowadzenia do kościoła i klasztoru zakonników. Na czele nowoprzybyłych Ojców Bernardynów stał ich prowincjał Michał Heller
Gdy Rzeszów znalazł się w zaborze austriackim, władze postanowiły znieść jeden z dwu klasztorów , jakie znajdowały się w mieście: bernardynów lub reformatów.
Zakon Bernardynów utrzymał się dzięki włazom austryjackim które ustaliły że nie ulegną kasacji tylko te zakony które będą parafiami.
Adam Cichocki
Dodaj komentarz